Maji Nan

Goi lo, sak prat gaba wa jang, madai na zon hkrai ngu nngai oi, madai nsen pru shagu go lai sai lam hpe sumru wa, sumru lam nga jang, nye a nga lo laman hpe shadan shadong mayu wa ai yo.

1954 ning shata 10 nhtoi 15 ya shana chyinghkai nu ngai hpe Maji dung nta Maji Nan ngu nna shangai da ai htom, nu machyi gaba hkrum mat nna, ngai nu a madui chyuhkong pyi n lu chyu ai chyu hke hke mat ai re da. Ngai dai zon chyu hke hke mat ai majo, chyinghkai wa ngai hpe n-gu hpa hte sha hkum shingyan mida 1.72 galu hkra bau maka ton ai. Raitim dai ten gun sau machyim gata ai majo, ngai sumtung n-gun n rong nna sak 8-9 ning du hkra lam gari gawa rai hkom ra ai. Shingrai, nu yan wa ngai hpe bungli gaba n madun ai, jong sa shakut na sha tsun ai. Rai yang ngai go n kung walung ama sha arai nga ai, sak 9 ning hta she jong sa lung ai.

Ngai jong nnan sa lung ai shani, jong ko sara ni jongma ni hpe yu-ngui ginsup poi woi galo ma ai hte maren, sara ni nbung sumpyi gang, ehu tingse dum, saidong 3 rong ai da-go tsingse dum ai hpe mu la nngai majo, nachying yu mau, yu sharong to nga ni ai.

   Jong ko dai zon shangui shapyo ai hpe mu la ai hte rau, krowang sindung gaju galim nga let, ngai mung madum sumpyi galo la na ngu myit lu ni ai. Raitim nbung sumpyi, ehu tingse ngai galo la lu na n rai, loi dik ai go da-go tingse sha rai nga sai. Dai htom kon, jong yu, jong dat ten shagu hta, da-go tingse hkrai galo shachyo bang wa sai hte maren, hpun loi kya ai bo hte krok shachyo, wura kara gaba gawan la nna galo, shan hpyi n lu jang, wura hkumkop hte gap, shukong hpyi hte gap rai, ta de dum, n-gup de mahkon, lago de gahtan bukbak, “jap mun htu” ngu ai re ngun na manang ni hpe woi ka ka rai nga sai.

1968 ning na lani mi hta, ngai shachyo la ai shukong hpyi da-go tingse lang nna, jong de du sa wa ai hte rau, bolung pa e tingse dum gahtan bukbak nga yang, jongma manang ni alo alom hte sara ni hpyum rai sa jom mani ma ai. Shanhte mani magang ngai gahtan n-gun grau lu nga yang, ngai hpe sharin ai sara go, jong ko mazing ton ai mana maka tsom ai da-go tingse la pru wa nna: Nang galo la ai tingse nsen gaji nna tsom mung n tsom ai, nang yu, ndai go seng gaba ko dut ai bo re, Yinkyang Hpyinyang seng gaba ko dut ai, manu go hkoi 10 re nga tsun nhtom, gahtek dum dan u ai hte rau, ya nang hpe manang ni jom mani ai go, nang bu dot sha bu nna shinglang go galu, lahput go lapau, lago go n shin, kara go lim, sagoi go tang, palong mung n gashin, sinda go yen re majo re, hka hka, ndai ko dung yu nga nye a hkindu maling rep kau ya sai.

Dai htom kon na ngai go shani shana hkying ten shagu, hpun hta, hka ja, jong sa jong yu rai tim sara gahtek dum dan ai tsom la ai da-go tingse dai hpe myit dum shingran nga sai hte maren, lani mi na ten go lu mari la hkra ngu myit shaku to nga sangai.

1968 ning na yinam jong dat ten hta, ngai gaba ai ni hpe waloi hkan rem ya hkom ai shaloi, mam galoi wa hkai ngut na ta hkrai ngu nga n zim to nga ni ai. Ganing rai nme lo nga yang, ngai go mam hkai ngut jang wura makru do dut nna saidong 3 da-go tingse mari la na ngu hkrai myit da-kan nga ai. Htom e, Yinkyang Lunghpum shagong bumrin kon na Tahpyin gat de ali chyipchyip nga ai wura makru mali lang sa do gun dut yang, gumhpro yong hpon hkoi 11 lu tam la ai hpe nachying gabu let, nu hpe makoi ton shangun nngai. Galang mi na Yinkyang Hpyinyang gat shani hta, Lunghpum bum mare na byinlang gatrai gun ai ni hte rau, wan shanan hte mong rai Hpyinyang gat sa ai ni ko hkan rot nang mat wa sani ai. Tahpyin gat mare du yang, masha ni go gumhpro manu gyo 5 hte gumra leng dung mat wa ma ai, ngai go tingse mari gumhpro n lo mat na tsang nna, galang mi nu ngai hpe Hpyinyang gat woi lung ai shaloi lai yu ai numtok lam hku laba lago hte hkindik mat wa sangai.

Tingse shingran hte hkrai hkom ai re majo, chyahkring sha re zon nga yang, Hpyinyang gat du nna, da-go tingse dut ai gat seng gaba de shang wa ai hte rau, tsom la ai tingse mali manga hkrem rai shanat ton ai hpe sa mu dat ai hte, krowang sindung gabu oyang mat nna, grai na hkra sa yu tsap to nga nngai.

Gat seng sin ai nu num jan: Nang hpa bo la na?

Ngai wora saidong 3 tingse ra mayu ai, gumhpro gade?

Hkoi 10 tup sha re, langai mi la u le nga ai hte rau, ngai gumhpro hkoi 10 sho ladon dat ni ai.

  Mo mo nang lata la u.

  Ngai n chye lata ai, nang she lata ya ni ngu yang, shi lata ya sai hte rau ngai go shingdu aman pai hkra pyi n gayin yu ai, gat shingnom du ai hte tingse sumri manai shabung la rai, numtok lam hku tingse dum mahkon let, lago laba hkindit mat wa ai go Lunghpum ga na gat sa lam Hkaya krung hkaro ko she shani shat wa sha ai rai yang, shat sha let tim tingse ahpum ton nngai.

Tingse dai lu mari la ai htom kon na, sara ma Lahpai Hkon San sharin ya ai: Chyinghkai nu a hpunau ni e, nga pra lam hpe myit yu ga, myit dum hprang ra sai... ngu ai htunghking yu-ngui hpe tingse dum let mahkon shaman man rai nngai hte maren, galang mi na sara ni woi hpo ai Lunghpum jong ginsup poi hta shapyo dan yang, sara ni kon na ngai hpe shagrau kumhpa jo ai go 《Tingyang up Mau chyum laika do》buk mi rai nga ai.

1970 ning hta sara ni zuphpong hkrai hpong, jong dat ten hkrai lo rai nna jong matut lung na yak ai zon hkrai rai ai majo, ngai Miwa mung shanglot dapnu shang mat wa ni ai. Dapnu ko du ai hte rau, hpyenla nnan shaman shakyang shata masum tup ai htom, garan dap de du mat wa sai. Garan dap de du ai htom, garan dap na magam go mana maka kyindut kyindang rai nga ai. Raitim hkringsa ten hta, hpyendu ni kon na shangui shapyo ginsup woi shaman ka rai nga ai. Shingrai ngai go saidong sumri 8 rong ai me taling ngu ai tingse gaji mari la nna, hkringsa ten ni hta dum shapyo chyai, hpyen ka lam hkom ai ten hta go shingma ba nhpye ntsa e gyit shakap ton, wa hkringsa ai shara hta dum shapyo, garan dap e shangui shapyo ginsup hpong hpo shagu mung ngai madu kon na gadai tsun n ra《Anhte a hpyen hpung》ngu ai Miwa yu-ngui hpe me taling hte mahkon shapyo dan dan rai nngai, shingrai garan dap du ni kon lolo lang shakon shagrau lai wa masai.

  1976 ning shata 3 hta, alu bungli hpyenla magam ngut nna, daido buga Yinkyang Lunghpum mare de bai nhtang du wa sangai. Buga du wa yang, ramrot ningtsing ni poi hpong shagu wunpong sumpyi dumbu shapyo ai hpe wa mu ai majo, krowang sindung nachying gabu ai, bai n gabu ai lam hpe mung mu lu ai, dai go shawa zonong zowa magam rau shang nna, masha hkum pru n-gun n pru, shatang n du yingam n sa, galo lu galo sha madang myit jasat hpang hkrat ai lam ni rai nga ai. Ning re lam hpe ganing di masit na? Nye a dai ten na n kung walung myit jasat go, yu-ngui hte zonang zowa hpe jasu ginron na myit lu ai. Shingrai ngai go Mauze Tung myit jasat hte sut hpom pati hpe kungdon kungra ai, yi sun hkauna galo lu galo sha, rem lu rem sha magam hte seng ai yu-ngui shalat la nna, Yinkyang Lunghpum lok 1-2 na ramma ni hpe sharin ya ya rai nngai.

1976 ning shata 10 pro 6 ya hta, pati ginjo kon na “marai 4 hpung” hpe shakrip kau ai htom, ngai go Lunghpum lok 1-2 na ramma ni hpe buga ginsup hpung hku woi mazum nhtom, nhton buga gata e poi hpong lamang shagu hta yu-ngui ginsup woi madun dan dan rai lai wa sai. Shingrai buga mare na ni grai gabu ma ai, dai ten ngai shalat nna woi shapyo ai yu-ngui madung ni go: 《Mam dan ten》《Yamnga lo rem ga》《Anhte a ngui pyo mungdan》 《Magam bandung》... ngu ai ni rai nga ai.

  1977 ning Sakhkung mungdo hko shabra rung hte kunghpan hpaji rung ni kon na, Yinkyang ginwang Hpyinyang mare e Sakhkung mungdo ting na yu-ngui ginsup madum poi hpo ma yang, ngai go Lunghpum buga yu-ngui ginsup hpung ni hpe woi nna, htuhkyen, htongka, manau ka hkrang, yu tai, yu run, shawa mahku, mam dan ten ngu ai ka hkrang ni hte wa shang lom ai shaloi, mam dan ten ngu ai ka hkrang hpe nambat 1 kumhpa shagrau ya ma ai. Dai mam dan ten ngu ai yu-ngui a ga ginsi ni go: “Jinghpo shayi shadang mam dan kyin nga ai, lahkrip rara mamlap yon rai gabu myiman oye yang, mangai pyilang ngoi garu nga ai, mam dan nshau ret rai tsom htap gaban gup ai hkrai rai, chyinghkai nu num yong mung du ra sai, ningtsing wa do ni mung le de dan wa ra ai le, e... Yu mu, mamsi yon yon naupa pa ai zon rai marit la ai le, n-gun dat ga le! Oh... I... Yo... E... ” ngu ai rai nga ai.

1979 ning hta ginjo Bekyin e, mungdan ting na nlo amyu yu-ngui laka jom madun hpong hpo ai. Yinkyang ginwang kunghpan hpaji rung hte hko shabra rung kon na ngai hpe, nang shalat ai yu-ngui langai shajin lang nna wa lom su nga so shaga ai majo, krowang sindung chyahtum chyalai gabu nna, bumlang nsen manong hte shalat ai 《Brang a hkauna pa》ngu ai yu-ngui hpe shajin ton sai hte maren, ngai Jinghpo la wa hte Sam, Ngochyang, Deang la rai anhte hpung woi hpu-on ni hte rau Sakhkung gasa hpung hku nna ginjo Bekyin de nbungli hte rot mat wa saga ai.

Ginjo de du bang wa ai shaloi, yu-ngui lamang rai n madun yang, madu a yu-ngui hpe Miwa laika ga hku gale ton ra ai nga sai. Rai yang ngai go dai ten Miwa laika ga hku gale la na atsam madang garai n nga ai majo, Bekyin myu amyu dakkasu jong gaba hta sara magam gun nga ai sara Seng Hkum hpe Miwa laika ga hku gale shangun nna, seng ang ai hpu-on ni hpe ap ya sai hte maren, yu-ngui punra e Jinghpo ga hku gyihta tingse hte yep di sa shapyo sangai. yu-ngui shapyo ngut ai htom, “myit sam ai hkaimu yu-ngui masha” nga ai laika kap nna, Mauze Tung sumla lom ai matsing buk langai kumhpa ma ai.

 Dai shaloi ngai shapyo ai 《Brang a hkauna pa》ngu ai yu-ngui mahkon ginsi go: “Htoi gabrim a sinpro jan le, brang a hkauna pa hta mai, marit ningtsing lu, daini hpun najon chyu sha lu, hpotni nateng got na lo, botbot tittit nateng lau chyang u! Alen... Goi... ” ngu ai re. Ndai zon yu-ngui laka madun ai htom, ginjo ningbo ningla ni hte jak mu masha hpaji htingnu e datbung sumla jom dem la ai hpang, ginjo ningbo ni kon Mak Le Nin masa, Mauze Tung myit jasat, hpong shingra masa hte nnan ai nga sat nga sa lam hpe tutnong mahkon kungdon nga mu! Nga nna n-gun jo dat ma ai.

1980 ning shata 11 hta, Sakhkung nsen shapoi dap na Jinghpo amyu ningbo Labang La hte Maran La go, ngai hpe Sakhkung nsen shapoi dap Jinghpo yu-ngui madum sumpyi wa lajang shapoi na matu sa woi la ma ai. Ningbo ni gara hku lajang shapoi na ladat masa ni madi madun da masai hte maren, Jinghpo, Zaiwa, Longwo, Lachik, Lisu ni a yu-ngui laka, madum sumpyi ni hpe sok sagon, shalat shapoi na lit nga ai, lajang shapoi na lam go, mahkon mangui, ga shagop, jahta laron, gamung naura, labau shang maumui mausa hku nna lajang shapoi ra nga ai. Yu-ngui lajang shapoi na lit la ai kon na ngai shani laika gale shaman, shana hkringsa ten hta madu hkrai yu-ngui nambat nuk sharin shakut bang wa sai. Ganing lo nga yang, shong e chye ton ai nuk hpaji go shatang n du lu nga ai. Dai ten hta, Sakhkung nsen shapoi dap na Jinghpo yu-ngui shapoi aten go, lani mi hkying hkum mi chyen rai nna, laban kru hte laban shani go hkying hkum lahkong du ai re.

Ndai zon yu-ngui shapoi ten lo nna galu ai hte re ko, yu-ngui laka go bai gata to nga, maigan mung de na Jinghpo ni a yu-ngui rai n mai shapoi lang re ten no re majo, mu magam lit li la nga sai. Shong nnan nhton buga yu sa nhtom, Jinghpo Wunpong ni a majan jamka, yoilu, ningchyun, jaiwa, ga-ji, da-go mangui, dumba, pyirung, pyisun, pyiman, pyihtot, larung, pyilang, hturen, apau, wunpong sumpyi ni hte buga shagu na ramrot ningtsing ni a yu-ngui ni hpe hkan sagon rim la nna shapoi bang wa sai. Raitim ra gadon ai lam mana maka no re majo, anhte madu ni kon na mung yu-ngui laka bo hkum hpa shalat la nna shakut bang wa ra sai ngu myit lu ai. Shingrai hkai lu hkai sha, rem lu rem sha, amyu htunghking sharot laklai, buga hpe shakon, laika hpaji shakut lam hte seng ai yu-ngui tsomra mi shalat la nhtom, seng ang ai hpu-on ni hpe hpaji jo shangun ai hpang, mai shapoi lang sai nga ai ahkang lu la sai.

Yu-ngui go lu ton tim, mahku nu sho na masha bai tam yak nga sai, shingrai Sakhkung mungdo zat hpung na yu-ngui masha rai nga ai Zahkung Htu, Lahpai Machyan, Gummo Roi hte madum sumpyi shadang Maji Dauba La, Marip No Lum, Wang Yu Myin ni hte 《Myit hkrum shi laika》rung na Nhkum Ma Kai, Lusi ginwang kunghpan hpaji dap na Manau, Marip Myo, Maran Atong Lu ni hpe jau kon na yu-ngui laika ya ton, sharin ya ton rai nna, rim lajang shapoi lai wa sai. Dai ten hta na Maran Atong Lu a shi madu shalat ai yu-ngui 12 hpe mung rim lajang shapoi ya lai wa sai . Bai sara Sumlut Ton hte Nhkum Dumsa La ni mung yu-ngui ka ya yu sai. Ndai zon manang ni hpe lu so lang ai nga tim, manang ni anhte a matu sha nga nna shakut nang lu ai n re, dai majo anhte madu ni nan yu-ngui shayi shadang tai ra saga ai hte maren, dai ten anhte Jinghpo hpung ni hpe woi on nga ai salang Labang La hte salang Maran La yan hpe shon shana yang, n-gun gaba jo ai majo, mahku nu sho bang wa saga ai.

Anhte Jinghpo hpung ni madu nan mahku nu sho mat wa ai go 1981 ning ko nna rai nhtom, shang lom ai ni go: Nhkum Hkon Ra, Nhkum Hkon Li, Maran Ma Myo, Marip Hka-lam No, Maran No Ja(n nga at sai), Maran No Tong, Nhkum La Hkum, ngai laika ka ai wa Maji Nan ma rai ga ai.

Yu-ngui lajang shapoi ai ladat go, yu-ngui lu lajang ton ai htom, seng ang ai ningbo ni ahkang jo ai hte rau, yong hpe gam garan ya nna laban kru ya hte laban shani shing nrai, shana ten hta jom shaman la nna, Sakhkung zat hpung na Maji Dauba La, Marip No Lum, Wang Yi Myin ni hpe nbung sumpyi, dat gang breng, dat gyihta ni hte yu-ngui hkan dum shapyo shingrau shangun, galang lang go anhte madu hkrai htong bau shup sheng, wunpong sumpyi hte shingrau nna shapoi lu wa saga ai.

Dai ten madu lajang shapoi lai wa ai yu-ngui madung ni go, 《Yamnga lo rem ga》《Shakut nga ma ai》《Ugam ngoi sai》《Sun na lunghkrung 2》《Mam dan ten》《Brang a hkauna》ngu ai ni rai nna, yong hpon 140 jan du nhtom, htem 2, 3, 4 hku bumlang nsen manong, majan jaiwa manong, ayon ningtsang manong hte dumba, hturen, pyisun, pyihtot, pyiman, sumhkran, pyilang, apau manong ni ko hkan nna shalat la ai hkrai re.

Yu-ngui dai hte hta na, 《Brang a hkauna pa》ngu ai go mahku nu C   hte F, htem 4, yu-ngui sat 100 hte106 du nhtom, bumlang nsen ko hkan nna shalat da ai re. 《Mam dan ten》ngu ai go mahku nu E hte F, htem 2, yu-ngui sat 112 hte 120 du nhtom, pau ga manong hte shalat da ai re. 《Nsen shapoi dap de woi wa ga》ngu ai go mahku nu C hte D, htem 2, yu-ngui sat 106 hte 112 du nhtom, hturen manong ko hkan nna shalat ai re. Yu-ngui ga ginsi go: 1. L: E hkon, buga du wa sai le, lado nnan du sai, tsingdu tsingman rot ten du wa sai, tok, tok, tok, dun, dun, dun, hpa bo nsen rai kun? Gadai wa a galo nsen rai kun? Sa chyan yu na wa rai kun?

2. N: E brang, sa chyan yu su le yo, lado nnan du ten ushoi nonglai nsen she re, tok, tok, tok, dun, dun, dun, gadai brang wa kun le, htongseng ahpun hta re nga, sa chyan yu na shaga yu na!

3. L: E hkon, sa chyan yu su le yo, buga na hkau ni hpe nsen shapoi dap de woi wa ga! Tuk, tuk, tuk, dun, dun, dun, gadai hkri wa kun le? Yoilu yoilu dun dun sa chyan yu na shaga yu na！

4. N：E brang, sa chyan yu su le yo, wunpong sumpyi rai re nga, nsen shapoi dap de woi wa ga! Tok, tok, tok, dat, dat, dat, gadai brang wa kun le? Dumba pyilang jamka nga, sa chyan yu na shaga yu na!

5. L+N: Brang hkon buga du wa sai le, brimbrim wanshi mong ten du, buga shingran tut e mu lu ai. Puk, puk, puk, dun, dun, dun, sa chyan yu ga i le, runrun yepyep hkrem rai, nsen shapoi dap de woi wa ga!

   Ndai zon yu-ngui hpe sha sok sagoi shalat shapoi ai nrai, gamung naura（Shapoi zat） yong hpon 20 jan du nna manit 28, 25, 20, 15 re hkrai rai nhtom, madung go 《Sanseng lam hta》《Hpun maling makop》《Kyindui hpyen lai ai shaning》《Myit malai hpang hkrat sai》《Lakmat galai mat nna》《Agu gumhpro tong》《Du jan hte du wa》ngu ai ni rai nhtom,《Kyindui hpyen lai ai shaning》ngu ai mado go Yinkyang ginwang sharin shapan rung na sara Lahto Maru Mai wa Lunghpum du Zau Seng dingla ko sok sagon la nna shagun dat ai maumui hpe gamung naura hku hkap lajang shapoi ai re. Bai《Agu gumhpro tong》hte《Du jan du wa》ngu ai go, dai ten 《Myit hkrum shi laika》lit la nga ai Hpan Ja ko nna gamung naura hku nan ka shagun ai hpe hkap lajang shapoi ai re. Yinkyang Nhkum krung buga Shaujai ramma ni lajang ton ai 《Ka-ni tauba kau u》ngu ai gamung naura hpe mung sa rim shapoi lai wa sai.

   Ndai gamung naura lajang shapoi ai ten hta, anhte Jinghpo hpung ni hkrai lago lata n-gu wa ai majo, 《Myit hkrum shi laika》 rung na Ta-rin Ma Rip(n nga mat sai), Nhkum Ma Kai, Nhkum Htingnan Shong(n nga mat sai), Galau Htang Hko(n nga mat sai), Maru Chyamang No (N nga mat sai) ni hpe lo lo lang so lang lai wa sai sha nrai, Nsen shapoi dap e kaga magam gun nga ai tsi sara ma Maran Lu hte tiphkui gon ai Maran Mayam yan hpe mung lo lo lang so lang lai wa sai.

   Jahta laron go 20 jan du ai. Madung go 《Du hkyeng wa ginsup yu》《Du bong wa a num tam》《Sakhkung buga shagu gawan hkom yu ga》 ngu ai ni re. Ndai jahtum na mado go manit 20 du nna, shawa masha ni grau lo madat ra ai mado rai nga ai.

Ga shagop 50 jan du nna, Mangshi na Nhkum Dumsa La (n nga mat sai) a 《Jumdui》, Yinkyang sharin shapan rung na sara Maru Mai a 《Sakhkung modo lam》, Yinkyang Lunghpum mare Lahpai Ja Du a《Lali tsom Jinghpo bum ga》, Maji Dauba La a《Ngui pyo la ai anhte buga》, Matau Ta jai na Nhkum Brang a《Lagat bum tonglong》, Mangshi na sara Sumlun Ton a《Nga mo Zaizo bum》, Jahpang Tatlung na Maru Dau Gyo a《Dingman lam hkom》ngu ai Longwo ga, Zaiwa ga, Jinghpo ga ga shagop ni shapoi lai wa sai.

Ndai lam ni hpe sumru nma, myit yu nhpra, 30 jan ning din mat wa, ra rong ai lam nga na, raitim yu-ngui laka htan da sai, lung ai mi go nga na re, dai ten anhte htingkyeng akyu n tam ai hpe dum nga nngai lo!